Tajemnicza i pełna paradoksów specyfika zaburzenia jakim jest autyzm, od dawna fascynuje badaczy rozmaitych dyscyplin naukowych: neurologów, psychologów, pedagogów. Nieustannie prowadzone badania wnoszą coraz istotniejsze dane, lecz nie wyjaśniają wielu jeszcze problemów dotyczących omawianego zjawiska.
Wiadomo jednak, że jest to biologicznie uwarunkowane zaburzenie rozwoju dotyczące rozwijającego się mózgu.
Stopień zaburzeń autystycznych może być bardzo zróżnicowany, poczynając od ciężkiego do łagodnego. Jego wpływ na poziom inteligencji waha się od głębokich zaburzeń i trudności w uczeniu się, poprzez inteligencję przeciętną, aż do rzadkich przypadków geniuszu.
Sygnałem ostrzegającym o tym, że dziecko może mieć autyzm jest:
- Maluch nie gaworzy
- Nie wypowiada pojedynczych słów do wieku 16 miesięcy
- Nie zestawia ze sobą dwóch słów do osiągnięcia 2 lat
- Nie reaguje na swoje imię
- Traci uprzednio nabyte zdolności językowe
- Sprawia wrażenie głuchego albo niedosłyszącego i inne
Dla potrzeb artykułu przedstawienia wymagają jedne z poważniejszych problemów osób autystycznych, tzn. zaburzenia umiejętności komunikowania się zarówno na poziomie językowym, jak i niejęzykowym.
Należy wskazać jednak, że u osób z autyzmem rozwój mówienia przebiega w bardzo zróżnicowany sposób; niektórzy posługują się mową bez żadnych problemów, jednak często nie rozumieją w pełni znaczenia tego, co mówią i mają trudności w prowadzeniu konwersacji. Autyzm jest jedynym stanem, w którym zdolność mówienia może się rozwinąć niezależnie od zdolności rozumienia wypowiadanych słów.
Podczas gdy inni doskonalą rozwój swojego języka, aż 50% dzieci z autyzmem pozostaje niemych, a u pozostałych rozwój mowy jest opóźniony, niektórzy zaczynają mówić dopiero między 5 a 9 rokiem życia.
Część niemowląt gaworzy, a następnie przestaje.
Występuje echolalia (powtarzanie usłyszanych słów, zwrotów i zdań).
Maluchy, a potem starsze osoby nieprawidłowo używają zaimków osobowych (myląc na przykład rodzaj męski z żeńskim).
Zdarza się powtarzanie w kółko tego samego słowa (czasami jest to jedyny używany wyraz). Pewna grupa dzieci wydaje się mieć bardzo rozbudowany słownik, lecz nie potrafi zainicjować albo podtrzymywać rozmowy.
Głos z rzadka oddaje , emocje, to co dana osoba czuje: jest albo piskliwy, wysoki, albo przypomina bezdusznego robota.
Dzieci potrafią mówić jak tzw. stary maleńki (nie wyrażają się adekwatnie do swojego wieku).
Ni umiejąc poprosić (niedostateczne umiejętności językowe) czy zasygnalizować innych potrzeb w inny sposób (gestem, miną), maluch z autyzmem krzyczy albo reaguje przemocą.
Jak już wiadomo znacznie więcej osób autystycznych nie posługuje się językiem mówionym i potrzebuje alternatywnej formy komunikowania się, jak na przykład języka obrazkowego. Istotne jest, aby umożliwić ludziom z autyzmem taki sposób komunikowania się, jakiego potrzebują.
Prawdziwy cel jednak stanowi próba nauczenia rozumienia komunikatu, co zwykle leży u podstaw nabywania umiejętności językowych. Trudności w komunikowaniu swoich potrzeb i ocenie potrzeb innych sprawiają, że osoby z autyzmem często ulegają frustracji. Na pewno wtedy potrzebują pomocy w kształtowaniu umiejętności porozumiewania się oraz w radzeniu sobie z własnym gniewem.