Terapia Metodą Warnkego

Terapia Metodą Warnkego odnosi się do dzieci, a także osób dorosłych dyslektycznych, czyli tych które posiadają specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu, przy prawidłowym rozwoju umysłowym. Owe trudności spowodowane są zaburzeniami funkcji poznawczych, motorycznych oraz ich integracji, mających swe uwarunkowania w nieprawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.

Obecnie coraz więcej naukowców twierdzi, iż przyczyną dysleksji rozwojowej są deficyty automatyzacji, które dotyczą procesu przetwarzania bodźców wzrokowych i słuchowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Osoby cierpiące na dysleksję rozwojową po przeprowadzonym przez psychologa badaniu diagnostycznemu, polegającym na określeniu odchylenia lub nieprawidłowości w zakresie ośrodkowego przetwarzania sygnałów spostrzeżeniowych, mogą poddać się terapii Metodą Warnkego, składającej się z dwóch etapów. Etap pierwszy odpowiedzialny jest za usunięcie nieprawidłowości w zakresie funkcji podstawowych, podczas jego trwania pacjent ma prowadzone zajęcia z terapeutą w gabinecie, a także prowadzi indywidualne treningi w domu. Następnie zaś przechodzi on do etapu drugiego, podczas którego utrwala zdobyte umiejętności oraz usprawnia współpracę międzypółkulową, w etapie tym nie ma treningu indywidualnego, zajęcia odbywają się wyłącznie z terapeutą. Pod koniec trwania terapii odbywa się konsultacja, podsumowująca uzyskane efekty, a także ewentualne zalecenia terapeutyczne. Powyższa metoda prowadzona jest według 14 kroków:

Próg kolejności wzrokowej – jest to wymiar zdolności układania dwóch szybko następujących po sobie bodźców wzrokowych, czyli ich porządkowania. Zdolność ta służy do precyzyjnego układania ciągów bodźców wzrokowych, istotnych w procesie czytania.
Próg kolejności słuchowej – jest to wymiar zdolności układania dwóch szybko następujących po sobie bodźców słuchowych. Umiejętność ta umożliwia rozróżnianie głosek zwarto – wybuchowych d-t, b-p czy g-k. Jeżeli dziecko nie odróżnia ich od siebie, prowadzi to do trudności w zrozumieniu mowy.
Słyszenie kierunkowe – polega na lokalizacji źródła dźwięku z dokładnością do kilku stopni kątowych. Jest to umiejętność śledzenia toku lekcji w otoczeniu dźwięków zakłócających, które pojawiają się w klasie, np. by rozpoznać głos nauczyciela w głośnej sali.
Różnicowanie tonów – umiejętność szybkiego spostrzegania różnic wysokości dźwięków pojawiających się jeden po drugim. Służy to do rozpoznawania samogłosek i różnicowania melodii wypowiedzi.
Synchroniczne wystukiwanie rytmu – umiejętność powstała dzięki odpowiedniej do wieku koordynacji słuchowo – motorycznej, świadczy ona o efektywnej koordynacji półkul mózgowych. Deficyty w tym zakresie widoczne są, gdy dziecko dyslektyczne ma problem z przełożeniem zmieniających się klików słyszanych raz z lewej, raz z prawej strony, na odpowiednie stukanie rękami.
Czas reakcji z wyborem – umiejętność szybkiej i poprawnej reakcji przy wyborze jednej z wielu możliwości, możliwa dzięki koordynacji słuchowo – motorycznej. Umiejętność ta jest odpowiedzialna za czas rozpoznawania fonemów (głoski przy słyszeniu języka) i grafemów (litery przy rozpoznawaniu języka pisanego). Jest ona bardzo ważna w procesach decyzyjnych.
A)Test wzorca częstotliwości – umiejętność przekładania melodii mowy na informacje, polega ona na odnalezieniu tonu o odmiennej wysokości spośród trzech dźwięków. Umiejętność ta jest podstawą do segmentowania ciągłego potoku mowy przy rozpoznawaniu języka mówionego na poziomie nie językowym.
B)Test wzorca czasowego – umiejętność przekładania rytmu mowy na informacje, który polega na odnalezieniu tonu o odmiennej długości spośród trzech dźwięków. Dziecko słyszy krótką sekwencję trzech dźwięków, spośród których dwa są identyczne. Musi ono wskazać, który z trzech dźwięków różni się od pozostałych. Umiejętność ta jest kolejną ważną podstawą do segmentowania ciągłego potoku mowy przy rozpoznawaniu języka mówionego na poziomie nie językowym.
Koordynacja oko – ręka – umiejętność ważna dla poprawnej grafomotoryki, polega ona na szybkiej korekcie motorycznej rozpoznawalnych wizualnie odchyleń od wartości zadanej. Dąży ona do uzyskania umiejętności balansowania lekkim drążkiem, w pozycji siedzącej, na grzbiecie ręki nie piszącej przez dziesięć sekund.
Czytanie tekstów pozbawionych znaczenia – bardzo ważna umiejętność dla procesu szybkiego czytania oraz tworzenia wewnętrznych obrazów, polegająca na całkowicie zautomatyzowanym opanowaniu zmiany grafem – fonem. Osoby, które poprawnie piszą opanowały dwie techniki czytania: najpierw dzięki przetwarzaniu liter w głoski osoby automatycznie zaczynają czytać, bez konieczności długiego zastanawiania się. Następnie zaś, uczą się kodowania znanych im słów jako jednej całości. Osoby, które mają problemy z pisownią, opuszczają pierwszą fazę uczenia się. Próbują one rozpoznawać całe słowo po jego konturze, a nie po jego szczegółowej strukturze. W ten sposób nie powstają u nich zróżnicowane reprezentacje prawidłowej pisowni. Bada się to za pomocą testu czytania pseudotekstów czyli tekstów złożonych ze słów pozbawionych znaczenia, ponieważ dziecko jest zmuszone do wykazania się umiejętnością automatycznego przetwarzania litery na głoskę.
Zdolność do zapamiętywania krótkotrwałego – umiejętność ta jest niezbędna do czytania ze zrozumieniem, która polega na powtarzaniu i bezbłędnym zapamiętywaniu ciągów sylab zgodnie z zasadą „wiek minus jedna sylaba”, nie więcej jednak, niż sześciu sylab. Wskazuje ona na umiejętność krótkotrwałego zapamiętywania przez dziecko sylab i słów w procesie czytania.
Selektywność percepcji – jest to umiejętność opierająca się na funkcjach podstawowych, głównie na przetwarzaniu czasowym, istotna dla bezbłędnego rozróżniania głosek o podobnym brzmieniu, szczególnie spółgłosek.
Spostrzeganie dynamiczne – umiejętność ta odpowiada za szybkie czytanie, polega ona na precyzyjnym, w przestrzeni i czasie, kierowaniu sześcioma mięśniami służącymi do kierowania każdym okiem.
Zez ukryty – ta umiejętność jest również ważna do niezakłóconego szybkiego czytania, polega na zmniejszeniu umiejętności osoby dobrze widzącej, do dokładnego odtwarzania widzianego obiektu na środkowym dołku oka.
Literowanie wzrokowe – odpowiada za poprawną pisownię., dzięki niej osoba prawidłowo pisząca może wyobrazić sobie całe słownictwo na swoim wewnętrznym ekranie. W zależności od wyników diagnozy, dziecko może zostać skierowane na dalsze konsultacje neurologiczne lub audiologiczne. Ten moment jest punktem wyjścia do wypracowania odpowiedniego schematu treningowego.

W obszarze Metody Warnkego występują również 3 rodzaje treningów:

Trening automatyzacji przetwarzania spostrzeżeń wzrokowych, słuchowych oraz zdolności motorycznych- wykonywany jest przy pomocy urządzenia Brain – Boy
Universal, poprzez które dziecko trenuje i utrwala siedem podstawowych funkcji układu nerwowego (dotyczących analizy czasu i częstości bodźców w procesach słyszenia, widzenia i motoryki).
Trening automatyzacji koordynacji półkul mózgowych – polega na treningu lateralizacji przy pomocy Trainer – Professional, ponieważ u osób dyslektycznych zakłócona jest współpraca międzypółkulowa. Podczas tego treningu pacjent słyszy głos narratora raz w jednym uchu, raz w drugim. Równocześnie sam czyta z książki tę samą treść. Później słyszy swój głos w uchu, w którym akurat nie słyszy głosu narratora, przez co dokonuje on stałego porównania odbieranych dźwięków, co zmusza do pracy ciało modzelowate mózgu.
Trening rozwoju i automatyzacji języka wzrokowego – czyli trening literowania wzrokowego, pomaga on osobie mającej problemy z czytaniem i pisaniem, odnaleźć odpowiedni sposób na zakodowanie słów, których wymowa różni się od zapisu, przy pomocy programu Orthofix.

Metoda Warnkego skierowana jest do osób młodszych jak i starszych, posiadających specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu, ale także z metody tej mogą skorzystać pacjenci z zaburzeniami pamięci, koordynacji wzrokowo-ruchowej, a także z zaburzeniami koncentracji uwagi. Terapia prowadzona dzięki tej metodzie wspomaga prawidłowy rozwój procesów poznawczych, a także wyrównuje deficyty w zakresie centralnego przetwarzania informacji.

Bibliografia:

Krasowicz – Kupis G., Psychologia dysleksji, PWN 2008.
Skorek E.M., Z logopedią na ty. Podręczny słownik logopedyczny, Kraków 2005.
http://www.biomed.org.pl/metoda-warnkego-2.html, (dostęp:02.04.2015)