Blog

Dydaktyka nauczania początkowego

Termin dydaktyka pochodzi od greckiego określenia didasco – uczę w znaczeniu nauczam (kogoś), didascalos – nauczyciel. Po raz pierwszy tego sformułowania użyto w XVII w. w Niemczech. Pierwotnie w XVII i XVIII w. dydaktykę traktowano (definiowano) jako sztukę nauczania, czyli przekazywania informacji,skupiających się na osobie nauczyciela i na tym, co robi. Nurt dydaktyki, który dominował w XVIII i XIX w. nazwano dydaktyką tradycyjną, która w dużej mierze wiąże się z nazwiskiem Jana FryderykaHerbarta.Na przełomie XIX i XX w. wraz z pojawieniem się nurtu tzw. nowego wychowania skupiającego się na samym dziecku, jego rozwoju, na jego potencjalnych możliwościach od momentu urodzenia, zmienia się dydaktyka – zaczęto definiować dydaktykę jako sztukę uczenia się, skupiano się nie na osobie nauczyciela, a na dziecku – jak się uczy, jak się rozwija, jak rozwiązać problemy. Dydaktyka ta, to teoria uczenia się, określamy ją mianem dydaktyki progresywnej (progrewistycznej) postępowej, związana jest z nazwiskiem amerykańskiego psychologa Johna Dewey`a. *Herbart – sztuka nauczania* Dewey – sztuka uczenia się.Współcześnie dydaktyka to teoria nauczania i uczenia się, teoria kształcenia. Rozwijała się jako subdyscyplina pedagogiki, powstały odłamy dydaktyki. Polscy dydaktycy to: Okoń, Kupisiewicz, Komarzewski, Kruszewski.

Przedmiot i zadania metodyki nauczania początkowego

Zajmuje się nie tylko wyposażeniem ucznia w niezbędna wiedzę, ale tez całym procesem wychowawczym – wychowaniem moralnym, estetycznym, psychomotorycznym. Zajmuje się uczeniem we wszystkich aspektach.Metodyka opiera się na najważniejszych osiągnięciach psychologii, obecnie odchodzi się od psychologii Spoke’a – psychologii bezstresowego wychowania. Okazała się ona mylna, do czego po latach przyznał się sam autor.

Celem bezpośrednim jest przygotowanie uczniów do nauki na najwyższych szczeblach szkoły

cel merytoryczny

  • wyposażenie uczniów w zasób wiedzy, wiadomości, umiejętności i nawyków
  • cel metodyczny – dotyczy wyćwiczenia ręki, oka, ucha jako podstawowych narzędzi poznania oraz wdrożenie ucznia do poprawnej organizacji i stosowania właściwych metod uczenia się

Celem pośrednim jest

  • cel kształcący jako ogólny, prawidłowy, wszechstronny rozwój uczniów, a ten wszechstronny rozwój obejmuje wychowanie estetyczne, społeczno – moralne, techniczne, zdrowotne. Mylny jest pogląd, że w procesie kształcenia kształci się jedynie intelekt ucznia!

Podstawowe pojęcia dydaktyczne: nauczanie, uczenie się, kształcenie,
samokształcenie

Uczenie się- OKOŃ- jest procesem w toku którego, na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest ono rodzajem ludzkiej działalności, który w latach dzieciństwa i młodości uzyskuje przewagę nad innymi formami, tj. nad zabawą, pracą. Cechy świadomie organizowanego uczenia się (Wroczyński): aktywność osoby uczącej się, ukierunkowanie- dążenie osoby uczącej się do uzyskania założonego wcześniej wyniku, planowość, a wraz z nią ciągłość oraz wewnętrzna spoistość poszczególnych czynności
Nauczanie – OKOŃ- przez nauczanie rozumiemy planową i systematyczną pracę nauczyciela z uczniami, polegającą na wywołaniu i utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu- pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej. Nauczanie jest działalnością intencjonalną. Wiąże się z kształceniem i wychowaniem.

Kształcenie- OKOŃ- ogół
czynności i procesów umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury, a zarazem uczestnictwo w ich przekształcaniu, jak również możliwie wszechstronny rozwój własnej sprawności fizycznej i umysłowej, zainteresowań i zdolności. Proces kształcenia opiera się na nauczaniu i uczeniu się, zakłada się w nim uczestnictwo osób nauczających i uczących się, realizowany samodzielnie przez osobę uczącą się nosi nazwę samokształcenia, które umożliwia nabycie kwalifikacji ogólnych. Rezultatem kształcenia jest wykształcenie. Kształcenie może być organizowane bezpośrednio i pośrednio.Wychowanie- oddziaływania organizowane celowo, mające prowadzić do pożądanych zmian w funkcjonowaniu jednostek i grup. Oznacza celową interwencję w jej przebiegu. Szczególne zadania wychowawcze spoczywają tradycyjnie na rodzinie. Wychowanie obejmuje oddziaływania środowiska społecznego i przyrodniczego na człowieka, a
więc zarówno spontaniczne i okazjonalne wpływy innych ludzi lub grup ludzkich, jak i wpływy przyrody.

Socjalizacja- proces wpajania człowiekowi umiejętności niezbędnych dla osoby dorosłej, kształtowania jego osobowości, przekazywania systemu wartości, norm i wzorów.

Resocjalizacja- ponowne włączenie do życia społecznego.
Dziecko 7-letnie jest już zdolne do działania intencjonalnego, co związane jest z podejmowaniem czynności i doprowadzaniem jej do końca. Posiada pewien stopień uspołecznienia, który pozwala na zawiązanie i utrzymywanie zgodnych i przyjaznych kontaktów z rówieśnikami oraz wykonywaniem poleceń nauczyciela skierowanych do całej klasy. Występuje także w tym wieku umiejętność opanowania emocji i zdolność do tzw. reakcji odroczonych (powściąganie złości, lęków, obaw, nieokazywanie uczuć w sposób gwałtowny i niepohamowany).

W szkole najważniejsze jest:

  • dostosowanie zadań do umiejętności i możliwości dziecka (stopniowanie trudności)
  • kontrolowanie i ocenianie jego pracy
  • organizowanie wypoczynku (przerwy w trakcie lekcji itp.)
  • wyuczenie koniecznych nawyków i umiejętności (np. gdzie jest biblioteka, toaleta w szkole itp.)

W podziale zajęć na poszczególne lekcje np. j. polski, matematyka, środowisko… czas przeznaczony na poszczególne przedmioty jest ściśle określony. Są treści ważniejsze, na które przeznacza się więcej czasu, i treści mniej ważne. Metody nauczania charakteryzuje tu przekazywanie wiadomości uczniom przez nauczyciela. Zadaniem uczniów jest zaś gromadzenie wiadomości. Aktywny jest zatem głównie nauczyciel, uczniowie zaś odbierają wiadomości.

W programie zintegrowanym nie ma podziału czasu edukacyjnego na wyraźne odcinki. Nauczyciel elastycznie dysponuje czasem, dzieląc go w dowolny sposób ze względu na potrzeby uczniów. Wśród metodnauczania akcentuje się proces dochodzenia uczniów do wiedzy. W tym typie programu w trakcie zajęć aktywni powinni być przede wszystkim uczniowie, nauczyciel zaś stwarza im ku temu odpowiedniewarunki. Uczniowie stają się partnerami nauczyciela w zdobywaniu wiedzy, ucząc się stopniowo samodzielności poznawczej.
Uczeń ma od razu dostęp do wielu obszarów wiedzy, dostosowanych oczywiście do jego możliwości poznawczych w danym wieku. Treści współistnieją bez podziału na ważniejsze i mniej ważne; są równoprawne, bo koncentrują się wokół określonej idei nadrzędnej.

W nauczaniu zintegrowanym uczeń ma od razu kontakt z różnymi obszarami wiedzy, zaciera się więc granica między tym, czego można, a czego nie można uczyć.Metody w klasach I – III polegają na organizowaniu
przeżyć dzieci, a na tej podstawie procesu oceniania i wartościowania. Służą one realizacji zadań wychowawczych, organizacji aktywności emocjonalnej, artystycznej i estetycznej uczniów. Na tym poziomie wieku będzie chodziło o kształtowanie opinii uczniów na temat swojego postępowania jak i innych ludzi; przez stosowanie takich metod kształtujemy postawy twórcze i odtwórcze.

Zajęcia edukacyjne prowadzi jeden nauczyciel według ustalonego przez siebie planu, dostosowując czas zajęć i przerw do aktywności dzieci. Nauczyciel układa zajęcia w taki sposób aby zachować ciągłość nauczania i doskonalenia podstawowych umiejętności. Nauczyciel rezygnuje z tradycyjnego systemu przedmiotowo – lekcyjnego na rzecz jednostek edukacyjnych. Zajęcia mają charakter sytuacyjno –zadaniowy i mogą być planowane w systemie zajęć całodniowych, tygodniowych, bądź nawet miesięcznych. Na tym etapie szkoła ma przede wszystkim zaspokajać ciekawość dziecka, udzielać odpowiedzi na stawiane przez nie pytania. Dzieci maja prawo do wyrażania swoich myśli, uczestnictwa w dyskusjach i polemikach, zadawania pytań, formułowanie hipotez i przypuszczeń współuczestniczą wraz z nauczycielem w odkrywaniu wiedzy. Ich aktywność poznawcza współwystępuje z aktywnością nauczyciela i ułatwia konstruowanie wiedzy o świecie. Terenem zdobywania wiedzy i doświadczeń przez dzieci jest nie tylko szkoła, ale również środowisko poza szkolne. Pierwsze kroki w szkole muszą wiązać się ze ścisłą współpracą nauczyciela zrodzicami dziecka. Tylko przez dobre współdziałanie można właściwie dotrzeć do naturalnych potrzeb i upodobań dziecka. Ważnym elementem w nauczaniu zintegrowanym jest ocena osiągnięć edukacyjnych ucznia. Źródłem oceny staje się wiedza o uczniu. Nauczyciel szuka wyraźnych wskaźników rozwoju i zgodnie z nim ocenia wysiłek i efekt pracy ucznia. Jest to tzw. ocena opisowa.

Bibliografia:

  • xhref=\”http://free.of.pl/d/dziecko_w_szkole/podst.html\”>http://free.of.pl/d/dziecko_w_szkole/podst.html Polska
  • bibliografia pedagogiczna (1944-1961), oprać. F. Komiszewski, t. 1, cz. 1. Wr. 1955 ]
  • K. Duraj-Nowakowa, Kraków 1998, Impuls, Integrowanie edukacji wczesnoszkolnej
  • R. Więckowski, Warszawa 1995, WSiP, Pedagogika wczesnoszkolna
Shopping Cart