Muzyka oraz przeróżnego rodzaju dźwięki są nieodzownym elementem otaczającej nas rzeczywistości. Już w trakcie życia płodowego dziecko zaczyna reagować na dźwięki, muzykę czy głos najbliższych osób. W okresie noworodkowym percepcja słuchowa dziecka staje się coraz bardziej wrażliwa. Zauważyć można coraz większą skłonność dziecka do reagowania na dźwięki mowy, a także coraz większe zainteresowanie dźwiękami dobiegającymi z otoczenia. Podczas nabywania przez dziecko kolejnych umiejętności, w dalszym ciągu kształtuje ono swoją wrażliwość na doznania słuchowe, np. podczas manipulowania przedmiotami, dziecko poznaje jednocześnie ich właściwości akustyczne, które z czasem zostają coraz lepiej zapamiętywane. Muzyka może również doskonale wpływać na zachowanie dziecka, może je uspokajać i wyciszać lub wręcz przeciwnie, pobudzać i zachęcać do działania.
Świat dźwięków oraz muzyka ma także ogromny wpływ na rozwój fizyczny i koordynację słuchowo-ruchową dziecka, wpływa również bardzo korzystnie na rozwój mowy, gdyż opiera się ona na takich składnikach jak: ćwiczenie głosu, powtórzenia, działanie i mówienie, zmienianie kolejności, reakcje niewerbalne, kontakt fizyczny z drugą osobą. Właśnie poprzez zabawy i ćwiczenia muzyczne dziecko kształci swoją wrażliwość słuchową, która jest bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój mowy, ponieważ młody człowiek musi nauczyć się rozumieć i reagować w odpowiedni sposób na dane dźwięki.
Pierwszym etapem ćwiczeń słuchowych są ćwiczenia tzw. słuchu awerbalnego, czyli różnicowania dźwięków płynących z otaczającego nas świata, np. odgłosów zwierząt, ludzi, pojazdów, przedmiotów, itp., które stanowią podstawę do późniejszego różnicowania dźwięków mowy. Kolejnym etapem ćwiczeń słuchowych są ćwiczenia tzw. słuchu werbalnego, które związane są już ściśle z mową, obejmują one wydzielanie wyrazów w zdaniu, sylab i głosek w wyrazach, stanowią przygotowanie do nauki czytania i pisania.
Śpiewanie różnego rodzaju piosenek bardzo dobrze wpływa również na narządy artykulacyjne, usprawnia pracę warg i języka, a także zwiększa pojemność płuc. Dzięki temu szybciej i sprawniej można skorygować błędnie wypowiadane głoski lub wywołać te, które jeszcze się nie pojawiły, a co za tym idzie wpłynąć na czystość i wyrazistość wypowiedzi. Śpiewanie piosenek usprawnia także uwagę i pamięć słuchową, dzięki piosenkom występuje możliwość częstego powtarzania głosek oraz słów. Przy pomocy muzyki oraz śpiewania w doskonały sposób można także ćwiczyć prozodyczne części mowy tj. intonacja, rytm, tempo czy donośność wypowiedzi.
W terapii logopedycznej jak najbardziej powinny znaleźć się elementy muzyczne, które będą dodatkowo wpływać na skuteczność prowadzonych działań terapeutycznych. Poprzez muzykę i śpiew, dziecko kształci koordynację słuchowo-ruchową, uczy się panować nad swoim ciałem, rozwija swoją wrażliwość muzyczną. Śpiewanie piosenek uczy prawidłowego oddechu, wzbogaca system leksykalny oraz fonetyczny, rozwija wyobraźnię, jak również wpływa na płynność wypowiedzi, a także rozwija inwencję twórczą dziecka.
Bibliografia:
- Karczmarczuk B., Wymowa polska z ćwiczeniami, Wydawnictwo Polonia, Lublin 1987.
- Kurkowski Z.M., Kształtowanie się zdolności słuchowych a rozwój mowy, [w:] Zaburzenia mowy, S. Grabias (red.), UMCS, Lublin 2001
- Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca, Gdańsk. 2001.