Dzieci w wieku przedszkolnym prężnie się rozwijają pod względem motorycznym i sensorycznym, a ich główną potrzebą jest ruch. Już od najmłodszych lat przez kontakt z przedmiotami, możliwość ich dotyku i manipulacji rozwijają swoją potrzebę ruchu, analizę i syntezę wzrokową, słuchową, a także kształtują orientację w otoczeniu, tworzę spostrzeżenia oraz wpływają na procesy poznawcze. W wieku przedszkolnym rozwija się wiele umiejętności manualnych, które wykorzystane zostają również w dorosłym życiu, są to między innymi: nauka pisania, rysowania, malowania, samodzielnie mycie zębów, zapinanie guzików, wiązanie sznurówek. Wszystko to odpowiada sprawności rąk i palców dziecka. Prawidłowy rozwój motoryczny jest jednym z głównych elementów prawidłowego rozwoju dziecka.
Na każdym etapie rozwoju dziecka można napotkać różnego rodzaju zaburzenia wynikające z: zaburzeń genetycznych, zaburzeń podczas porodu, nadmierną opiekuńczość rodzica, znikomym zainteresowaniem rodzica dzieckiem wynikającym np. z pracoholizmu lub innych czynników środowiskowych. Niezręczność manualna i ruchowa może obejmować różne sfery motoryki dużej i małej. Przejawia się głównie w zaburzeniach różnych rodzajów koordynacji, orientacji przestrzennej, kierunkowej i czasowej oraz jako zaburzenie napięcia neuromięśniowego.
W procesie rozwoju ruchowego możemy zaobserwować różnego typu zaburzenia i opóźnienia, które mogą wiązać się z wadą narządów ruchu, czy brakiem ćwiczeń lub schorzeniami, czy uszkodzeniami centralnego układu nerwowego. Najczęściej spotykane trudności związane z opóźnionym rozwojem ruchowym można podzielić na dwie grupy:
- niezręczność ruchową całego ciała (niesprawność całego ciała; niezręczność ruchowa widniejąca jako poruszanie się w sposób nieskoordynowany – kanciasty; słaba kondycja fizyczna),
- niezręczność manualną (zależy od motoryki małej; objawia się jako utrzymanie nadmiernego lub małego napięcia mięśniowego; silne przyciskanie i trzymanie ołówka, częste współruchy języka, dłoni; zaburzona szybkość ruchów dłoni i palców).
Ponadto towarzyszy im niewłaściwa koordynacja wzrokowo-ruchowa, która przejawia się trudnościami w rysowaniu, pisaniu (niestaranne zeszyty, kleksy, pogięte kartki, liczne skreślenia, poprawki, brzydkie pismo, brak połączenia między literami, zmiana wielkości kąta nachylenia pisma, wolne tępo pisania) oraz wskutek powolnych ruchów gałek ocznych, trudności przyśpieszenia czytania.
Zaprezentowane wcześniej zaburzenia i opóźnienia można pokonać przez odpowiednią terapię nakierowaną na usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej, motoryki dużej i małej w tym również terapię ręki. Jednakże same działania terapeuty nie wystarczą, gdyż to właśnie systematyczność i zaangażowanie rodzica w wykonywanie codziennych ćwiczeń gwarantuje postępy dziecka.
Bibliografia:
- Cieszyńska J., Korendo M.: Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka.
- Od noworodka do 6 roku życia. Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2015.
- Makris M., Umiastowska D.: Rozwój fizyczny i motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym.
- Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2001.