Pedofilie definiuje się, jako seksualny popęd osoby powyżej wieku dziecięcego skierowany na dziecko. Aby można było mówić o pedofilii muszą zostać spełnione określone kryteria. Jednak najważniejsze to trwałość wzorca zachowania sprawcy oraz różnica wieku między pedofilem a dzieckiem.
Pedofilia według Ron Langevina oznacza zbiór anomalii seksualnych polegających na angażowaniu dzieci, jako seksualnych partnerów dorosłych, zwykle mężczyzn. Mężczyzn tych odróżnia od innych silniejsze reagowanie podnieceniem na dziecko niż na osobę dorosłą. Autor włącza również reakcje seksualne dorosłego niezależnie od płci dziecka, i od typu aktywności podjętej wobec niego.
David Finkelhor i Sharon Araji uznaje, że pedofilią jest każdy kontakt seksualny dorosłego z dzieckiem, niezależnie od motywu. Szczególnie wtedy, gdy dorosły jest świadomy swojego seksualnego zainteresowania dziećmi przed okresem dojrzewania. Pedofilia występuje, gdy dorosły ma kontakt seksualne z dzieckiem oraz gdy masturbuje się używając fantazji z obrazem dziecka, lub bezpośrednio przy dziecku.
Aby zdiagnozować pedofila muszą zostać spełnione kryteria wg ICD 10 są to następujące:
- osoba doświadczająca powtarzającego się nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących dzieci w wieku przed pokwitaniem,
- realizuje ten popęd i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienia,
- preferencja występuje, co najmniej 6 miesięcy
- osoba ma min. 16 lat i jest, co najmniej starsza od dziecka lub dziecko jest w wieku przed pokwitaniem.
DSM – IV mówi, iż pedofilia polega na angażowaniu dzieci w aktywność seksualną przez dorosłych. Kryteria diagnostyczne brzmią następująco:
- Pojawiające się, przez co najmniej 6 miesięcy, powracające, silne, podniecające fantazje seksualne, impulsy seksualne lub zachowania dotyczące aktywności seksualnej z dzieckiem lub dziećmi, które nie wkroczyły jeszcze w okres dorastania.
- Fantazje, impulsy lub zachowania powodujące klinicznie znaczący dyskomfort lub upośledzenie w społecznym, zawodowym lub innym obszarze funkcjonowania.
- Osoba ma przynajmniej 16 lat i jest, co najmniej pięć lat starsza niż dziecko lub dzieci z kryterium A.
Kryteria zawarte w obu klasyfikacjach są podobne. Istotną różnicę stanowi konieczność realizacji popędu. Druga różnica dotyczy cierpienia.
Imieliński podzielił pedofilii na właściwych i zastępczych. Pedofilami właściwymi są osoby, dla których dziecko jest pożądanym partnerem seksualnym. Pedofil zastępczy zorientowany jest na kobiety dorosłe, a dziecko jest elementem zastępczym, gdy kobieta jest niedostępna lub nieosiągalna.
Groth podzielił pedofilów na sprawców regresyjnych, dla których relacje z dziećmi są doświadczeniami sytuacyjnymi, oraz sprawców fiksacyjnych, dla których dzieci są atrakcyjne ze względu na swoją niedojrzałość.
Hall i Hirschman sklasyfikowali pedofilów według czterostronnej teorii. Opiera się ona na założeniu o kluczowej roli osobowości sprawcy w powstaniu i rozwoju patologii seksualnej. Autorzy przyjęli, że czyn jest efektem działania czterech powiązanych ze sobą komponentów: pobudzenia seksualnego, zniekształceń poznawczych usprawiedliwiających uruchomienie agresji seksualnej , zaburzenia kontroli afektywnej problemów osobowościowych.
Pedofile zostali sklasyfikowani, jako
- Klasyczni, preferencyjni ( czynnik główny pobudzenie seksualne) – odczuwanie silnego pobudzenia seksualnego w stosunku do dzieci; popełnianie wielu przestępstw przeciwko licznej grupie dzieci.
- Kazirodcy ( zaburzenia myślenia) – błędna interpretacja zachowań dziecka, uznawanie, że dziecko oczekuje seksu, zachęca do niego i powoduje go; dysponowanie umiejętnościami planowania i regulowania emocji
- Sprawcy sytuacyjni ( zaburzenia regulacji afektywnej) – podatność na przeżywanie negatywnych stanów emocjonalnych, impulsywność, zaburzenia w planowaniu i kontroli.
- Preferencyjni (problemy i zaburzenia osobowości, zaburzenia adaptacyjne) – trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu dojrzałych intymnych związków.
Występują charakterystyczne cechy osobowości przestępcy seksualnego:
- wysoki poziom nieodpowiedzialności
- wysoka energia biologiczna i psychiczna
- wysoki poziom lęku
- głębokie poczucie niższości
- silne i negatywne emocje
- zainteresowania seksualne, robieniem dobrego wrażenia, przeżywaniem silnych wrażeń, bycia zawsze pierwszym
- duma, hardość, ambicja, powierzchowność uczuciowa, sentymentalizm
- powierzchowna infantylna religijność
- dążenie do perfekcjonizmu
- fragmentaryczne ujmowanie siebie i świata
- Występuje stały konflikt między tymi właściwościami psychicznymi, co prowadzi do przestępczości.
Wszystkie te podziały są teoriami mówiącymi o tym samym, zarówno pedofil zastępczy lub regresyjny wyrządza taką samą krzywdę dziecku, które czasem nie jest świadome złego postępowania osoby dorosłej.
Według literatury obraz osoby wykorzystującej seksualnie dziecko wygląda następująco. Jest to mężczyzna, mający za sobą doświadczenia seksualne z dorosłą kobietą, nierzadko żyjący w stałym związku seksualnym. Zasięgając różnych źródeł mogę wymienić kilka powtarzających się czynników towarzyszących seksualnemu wykorzystywaniu dzieci:
- zaburzenia realizacji potrzeb psychoseksualnych w dorosłych związkach sprawców. Wynika to albo z nieobecności albo z niedostępności partnera.
- lęk przed dorosłym partnerem, co mogło być spowodowane wyrządzoną krzywdą ze strony partnera w przeszłości jak i również, jako lęk przed zaborczym rodzicem.
- kompulsywna potrzeba kontroli relacji międzyludzkich. Sprawcy Ci manifestują swoją męskość/ kobiecość, która łączy się z dominacją, agresją i wymuszeniami uległości. Według Duttona kompulsywna potrzeba kontroli jest konsekwencją odrzucenia lub dystansu między dzieckiem a matką w pierwszym roku życia dziecka.
- fascynacja niedojrzałością dziecka
- Obniżenie zdolności kontroli wolicjonalnej powstałej z różnych przyczyn Np. zażyciem substancji psychoaktywnej, długotrwałej frustracji potrzeb seksualnych lub silnego stresu.