Szanowni Państwo!
Największym problemem każdego dziecka z zaburzeniami rozwoju jest brak wczesnej prawidłowej diagnozy, która niestety często nie oznacza wcale natychmiastowego podjęcia terapii lub podjęcie niewłaściwej terapii, co rzutuje na całe życie rozwijającego się małego człowieka. Spośród wielu plag dzisiejszego społeczeństwa dotyczących zaburzeń rozwojowych na plan pierwszy – jako najbardziej dotkliwe wysuwają się: dysleksja i autyzm. Z uwagi na ogromną doniosłość tego zagadnienia i całożyciowe konsekwencje zaniedbań w zakresie wczesnej diagnozy i terapii, przedstawiamy psychomotoryczne rozwojowe osiągnięcia dziecka w przedziale wiekowym od 4 miesiąca życia do 36 miesiąca życia.
Uwaga ! Rozpoczęcie terapii czy stymulacji przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia radykalnie zwiększa tempo i podnosi jakość czynionych postępów z uwagi na fakt największej plastyczności mózgu. Do 3 roku życia dziecko uczy się bowiem 3 najważniejszych umiejętności: chodzenia, mowy i myślenia, które będą fundamentem wszystkich innych umiejętności ( na gruncie tzw. neuronalnych map mózgowych – dop.Jolanta Falana – Kozłowska. ).
Zadaniem każdego terapeuty jest postawienie rzetelnej diagnozy i podjęcie stymulacji lub terapii, aby zapobiec problemom, które pojawią się w przyszłości.
W rozwoju dziecka od 3 do 30 miesiąca życia oczekiwane są umiejętności, których pojawienie się implikuje pojawienie się kolejnych. Niewystąpienie tych zachowań wskazuje na zaburzenia funkcjonowania i umieszcza dziecko w grupie dzieci zagrożonych autyzmem ( jeśli nie autyzmem to w najlepszym przypadku innymi deficytami rozwojowymi, które nie rehabilitowane lub rehabilitowane w niewłaściwy sposób spowodują późniejsze problemy dyslektyczne, a co za tym idzie szkolne, osobowościowe i życiowe, dop. JF-K). Opierając się na własnych doświadczeniach oraz wynikach badań i doświadczeniach prof. Jagody Cieszyńskiej zawartych w pozycji: \” Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych. Metoda Krakowska\” ( tam szczegółowe informacje – do. JF-K) przedstawiamy prawidłowości rozwojowe, które muszą się pojawić w określonym wieku dziecka, by mogło ono dalej się rozwijać.
4-5 m. życia:
reagowanie mimiką na twarz dorosłego, uśmiech na widok drugiej osoby, wsłuchiwanie się w wypowiedzi dorosłych, zatrzymanie ruchów na głośny dźwięk, oglądanie grzechotki, zabawa palcami, słuchanie dźwięków wydawanych przez grzechotkę, zainteresowanie przedmiotami na stole, poszukiwanie źródła dźwięków, wyrażanie niepokoju, gdy matka dłuższy czas się nim nie zajmuje, strach przed obcymi osobami, płacz jako przekaz informacji o doznaniach
6-7 m. życia
oglądanie przedmiotów podczas manipulowania nimi, spogladanie za przedmiotem, który spadł ze stołu, ocenianie odległości, w jakiej znajdują się przedmioty, chwyt nożycowy, gaworzenie samonaśladowcze
8 – 9 m. życia
chwyt z przeciwstawieniem kciuka, poszukiwanie przedmiotu, który zniknął z pola widzenia, śledzenie ruchu zabawek wyrzucanych z łóżeczka, przyciąganie przedmiotu, który można dosięgnąć, zmieniając położenie ciała, wykorzystanie w komunikacji gestu wskazywania palcem, utrzymywanie z dorosłym wspólnego pola uwagi, wyciąganie rąk do znanych osób, naśladowanie czynności dorosłego, rozumienie emocjonalnych wypowiedzi dorosłego, dialog z wykorzystaniem zabawki ( branie i dawanie), wykazywanie zainteresowania nowymi zabawkami, zaprzestanie płaczu na skutek zainteresowania zabawką, czynnością lub dźwiękiem
10-11 m. życia
odwracanie karetek książki, oglądanie i pokazywanie obrazków, wyjmowanie klocka z pudełka, dotykanie palcem wskazującym szczegółów zabawek, zamykanie pudełka, poruszanie się w rytm muzyki, wypowiadanie pierwszych słów zbudowanych z sylab otwartych ( zakończonych samogłoską), podejmowanie zabawy typu \” a kuku\”, odnajdywanie ukrytych przedmiotów, wskazywanie osób, przedmiotów, obrazków, naśladowanie ruchów dorosłego, naśladowanie gestów (np. pa pa, kosi kosi, nie, nu nu),
rozumienie przekazów mimicznych, poszukiwanie pocieszenia u dorosłego, gdy dziecko się przewróci, reagowanie na własne imię.
12 miesiąc życia
kontrolowanie wzrokiem czynności wykonywanych przy użyciu narzędzi ( kredki, ołówka, pisaka, łyżki, grzebienia, pociąganie za sznurek, by przyciągnąć przedmiot, wkładanie małych przedmiotów do dużych, rozumienie poleceń popartych gestem, wypowiadanie kilku wyrazów, rozumienie wyrażeń dźwiękonaśladowczych, reagowanie wstydem w obecności obcych, rozumienie funkcji przedmiotu ( podejmowanie próby czesania się, telefonowania, karmienia dorosłego), naśladowanie mimiki
13 – 16 m. życia
powtarzanie słów i sylab wypowiadanych przez dorosłego, słowem lub gestem wyrażanie przeczenia i negacji, nazywanie czynności, podejmowanie prób rysowania, picie z kubka, próby posługiwania się łyżką lub widelcem, wkładanie klocków w otwór w deseczce, budowanie wieży z 2 klocków, aktywne reagowanie na pieszczoty, używanie gestykulacji do przekazania znaczeń
17- 20 m. życia
podejmowanie próby \”grania\” na instrumentach, wyrażenie zainteresowania rówieśnikami, rzucanie piłką, wchodzenie po schodach, budowanie wieży z 4 klocków, powtarzanie prostych sekwencji ruchów dorosłego, odroczone naśladowanie używania narzędzi
24 miesiąc życia
umieszczanie klocków w otworach zróżnicowanych kształtem, umieszczanie klocków w otworach zróżnicowanych wielkością, budowanie szeregów i wieży z klocków, dobieranie części obrazka do całości ( np. głów zwierzątek do korpusów), dobieranie identycznych obrazków, dobieranie par zabawek ( zabawka do zabawki), dobieranie obrazka do zabawki, łączenie w wypowiedziach 2 wyrazów, pojawienie się początków fleksji, naśladowanie prozodii dorosłych, naśladowanie wzoru zbudowanego z 4 prostokątów( szereg i okienko), próby rozbierania się, próby jazdy na rowerku, odkręcanie pokrywki, budowanie wieży z 6 klocków.
30 miesiąc życia
układanie figur w konturach, układanie obrazków w konturach, po ukazaniu desygnatu( przedmiotu, którego nazwa dotyczy) poszukiwanie i wskazywanie go na ilustracji, składanie obrazków z 3 części, klasyfikowanie klocków według barwy, klasyfikowanie klocków według wielkości, klasyfikowanie klocków według kształtu, naśladowanie działań osób dorosłych, ustabilizowanie dominacji ręki, rozwijanie systemu fonetyczno – fonologicznego ( brak jedynie głosek dziąsłowych ), wypowiadanie zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, umiejętność tworzenia i nazywania kategorii ( tworzenie klas), początki zabawy tematycznej, respektowanie reguł wyrażonych przez dorosłego
Uwaga!
Każde dziecko przejawiające zakłócenie/a rozwoju musi być poddane oddziaływaniom terapeutycznym. Jeśli jakieś umiejętności nie pojawiły się w czasie określonym przez normę, nie wolno nigdy zakładać, że rozwój nastąpi samoistnie. Stymulacja lub terapia są absolutnie konieczne.
Bibliografia:
- Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych. Metoda Krakowska, Jagoda Cieszyńska.
- Karty diagnozy. 10 etapów rozwoju dziecka od 4. do 36. miesiąca życia, Jagoda Cieszyńska, Marta Korendo.