W dzisiejszej lingwistyce pod pojęciem gramatyki rozumie się cały system reguł, leżących u podstaw przekazu językowego człowieka. Najbardziej ogólnie rzecz ujmując dysgramatyzm będzie więc zaburzeniem dotyczącym tego systemu reguł.
U L. Kaczmarka spotykamy rozróżnienie pojęciowe agramatyzm i dysgramatyzm:
Przy czym przez pojęcie agramatyzm rozumie on „budowanie wypowiedzi z samych tylko symboli wyrazowych bez uwzględniania zasad gramatycznych, tzn. jako budowanie sygnałów jednoklasowych”;
natomiast przez pojecie dysgramatyzm rozumie „budowanie wypowiedzi dwuklasowych z naruszeniem zasad gramatycznych.”
U I. Styczek agramatyzm:
„w początkowej fazie rozwoju mowy brak zupełny form odmiany wyrazów, wypowiedzi są ograniczone do jednego wyrazu.” Omawiając zaburzenia semantyczne, przez które rozumie „utratę (lub niedokształcenie) znajomości logiczno –syntaktycznych związków zachodzących między wyrazami w zadaniu” I. Styczek pisze „utrata nabytych już umiejętności rozumienia syntaktyczno –logicznych związków wyrazowych określana jest afazją semantyczną, natomiast spotykane u dzieci trudności w przyswajaniu sobie tych umiejętności określane są terminem dyslalia lub agramatyzm”. I. Styczek odnosi więc termin agramatyzm do trudności w nabywaniu umiejętności rozumienia syntaktyczno –logicznych związków wyrazowych.
Autorzy niemieccy:
Na gruncie niemieckim, w klasycznych pracach niemieckich mówi się o agramatyzmie jako rodzaju niezdolnosci do używania mowy zgodnie z regułami morfo –syntaktycznymi.
Zwykle to zaburzenie nie oznacza całkowitej niezdolności do prawidłowego tworzenia zdań, czy stosowania innych reguł, dlatego niektórzy badacze nazywają to zaburzenie dysgramatyzmem lub paragramatyzmem.
w praktyce terminy te występują jako synonimiczne. Natomiast termin agramatyzm używany jest jako nadrzędny w stosunku do powyższych zjawisk.
Autorzy niemieccy i radzieccy:
W nowszych opracowaniach niemieckich, powołując się na radzieckich autorów dokonano ciekawego rozróżnienia dysgramatyzmu. Mówi się o dwudzielności zjawiska, wskazując na to, że jest to zaburzenie zarówno dotyczące rozumienia, jak i posługiwania się regułami morfo –syntaktycznymi. Dysgramatyzm (synonimy:agramatyzm, paragramatyzm) można więc określić jako niezdolność do przyswojenia sobie morfologicznych i syntaktycznych regułsystemu języka ojczystego i do ich stosowania.
Bibliografia:
- L. Kaczmarek : Zaburzenia mowy. W: Pedagogika rewalidacyjna pod red. A. Hulka
- I. Styczek Logopedia. PWN 1979
- Warszawa 1989, opracowanie Ewa Wojnarowska i Janina Wójtowiczowa