Zaburzenia uczenia się dotyczą ok. 17 % uczniów w Polsce, wśród nich znajdują się zarówno osoby z trudnościami w czytaniu i pisaniu, jak i osoby posiadające zaburzenia na tle językowym. Najważniejszą rzeczą pomagającą w pracy z osobami ze specyficznymi zaburzeniami uczenia się jest odpowiednie ich zdiagnozowanie w możliwie jak najwcześniejszym etapie życia, który w diagnozie edukacyjnej przypada na etap przedszkolny i klasę I. Bada się wtedy funkcje językowe oraz podstawy pisania i czytania u uczniów. Odpowiednia diagnoza prowadzi do skuteczności działań profilaktycznych i terapeutycznych, a także do zmniejszenia negatywnych skutków edukacyjnych.
Dysleksja jest zaburzeniem, które można już dostrzegać w najwcześniejszym okresie życia dziecka, jednakże problem ten jest najczęściej zauważany dopiero na etapie szkolnym. Może on mieć podstawę w uwarunkowaniu genetycznym, gdyż jego podłoże jest czysto neurobiologiczne. Natomiast zaburzenie językowe SLI polega na trudnościach w wypowiadaniu się oraz rozumieniu mowy. Charakteryzuje się przede wszystkim trudnościami w nauce języków, opanowaniem gramatyki, a także ubogim słownictwem, mimo nieodbiegania od normy intelektualnej. Deficyt ten może być spowodowany przez: nieodpowiednią do wieku sprawność narządów artykulacyjnych (język, podniebienie, wargi), zaburzenia słuchu, choroby ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia emocjonalne lub zaniedbaniami środowiskowymi.
Dysleksję stosunkowo trudno trafnie zdiagnozować, gdyż po pierwsze wiedza na jej temat w Polsce jest jeszcze mało znana, a specjaliści mają do dyspozycji małą ilość narzędzi diagnostycznych, które pozwoliłyby na diagnozę różnicową objawów oraz zaburzeń szczegółowych aspektów funkcji poznawczych powiązanych z dysleksją. Ponadto dysleksję można najwcześniej zdiagnozować w klasie III szkoły podstawowej. Natomiast pełna diagnoza SLI powinna obejmować zarówno ocenę poziomu rozwoju językowego, jak i innych sprawności poznawczych. Wśród narzędzi diagnostycznych pomagających w zdiagnozowaniu tego zaburzenia wyróżnia się: Test Rozwoju Językowego – dla dzieci w wieku 4-8 lat, Baterie Testów Czytania, Pisania i Fonologiczne, Skala Prognoz Edukacyjnych – na etapie I klasy szkoły podstawowej.
Bibliografia:
- Czaplewska E., Kochańska M., Maryniak A., Haman E., Smoczyńska M.: SLI – specyficzne zaburzenia językowe. Podstawowe informacje dla rodziców i nauczycieli. Wydawnictwo: Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2014.
- Instytut Badań Edukacyjnych: Nowe trendy w diagnozie specyficznych zaburzeń uczenia się: dysleksja i zaburzenie językowe SLI. [Online] www.dysleksja.sli.ibe.edu.pl [dostęp: 6.05.2017]
- Leonard L. B.: SLI. Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
- Zaborniak – Sobczak M.: Konferencja Nowe trendy w diagnozie specyficznych zaburzeń uczenia się: dysleksja i zaburzenie językowe SLI [W:] Kwartalnik Edukacyjny. Język, styl, pisanie. Nr 4 (79) ZIMA 2014.