Charakterystyczne zachowanie dla jąkania się to przerwy w płynnej mowie, włączanie powtórzeń dźwięków, głosek, sylab, słów i fraz a także bloki przedłużenia dźwięków. Jąkanie różni się od normalnej mowy zwykłego człowieka tym, że wszystkie występujące niedoskonałości w mowie mogą występować dłużej, pojawiają się częściej a także powiązane są z większym wysiłkiem i napięciem.[1]
Jąkanie możemy podzielić na trzy najważniejsze wartości:
- Fizjologiczne które wyróżnia:
- jąkanie kloniczne ( w skład objawu wchodzą skurcze kloniczne składające się z powtarzania dźwięków głosek, sylab zazwyczaj od rozpoczynających wypowiedzi. Jest to nieświadoma i o wiele łagodniejsza forma jąkania się).
- jąkanie toniczne ( w skład objawu wchodzą skurcze toniczne spazmatyczne zacinanie się z napięciem mięśniowym spowodowanym tonicznymi skurczami po zakończeniu których występują przyspieszenia w
- wybuchaniu głosek, sylab, całej wypowiedzi czy słowa. Bardzo przykra forma jąkania się
- jąkanie toniczno-kloniczne ( w skład objawu wchodzą skurcze toniczne i kloniczne po równo z każdego objawu)
- Powyższe skurcze znalazły swoje miejsce w układzie oddechowym, fonacyjnym i artykulacyjnym. Dzięki czemu rozpoznajemy rodzaje jąkania.
- Lingwistyczne które wyróżnia:
- jąkanie pierwotne ( powtarzanie sylab na początku wyrazu)
- jąkanie wtórne ( zaobserwowano nie tylko powtarzanie ale powstało też przeciąganie a także blokowanie w różnych miejscach rozmowy)
Stosując lingwistyczny podział możemy wyróżnić również:
- niepłynność prostą ( składa się z jednego objawu jakiejś niepłynności mowy)
- niepłynność złożona ( składa się z kilku objawów niepłynności mowy)
Podstawowe rodzaje niepłynności mowy to:
- dysrytmia ( mowa nierytmiczna)
- tachylalia (mowa za szybka )
- bradylalia ( mowa za wolna)
- rewizje (mama poszedł…,szła do sklepu)
- blokowanie (m…ama poszła), – embolofazje (yyy, eee)
- pauzy ( czyli cisza )
- powtarzanie głosek, sylab, słów a także cześci zdania
- przeciąganie głosek ( ttttttttttata )
Chcąc scharakteryzować te rodzaje możemy powiedzieć, że mogą występować oddzielnie w izolacji lub łącznie kilka objawów naraz.
- Psychologiczne ( uwzględnia niepłynność mowy a także logofobię) wyróżnia:
- niepłynność nieuświadomioną i nielogofobiczną
- uświadomioną ale nielogofobiczną
- uświadomioną i logofobiczną
W socjologicznym aspekcie niepłynność mowy podzielimy na:
- społecznie stałą niepłynność ( występuje w każdej sytuacji i przy każdej osobie)
- społecznie zmienną niepłynność ( występuje w niektórych sytuacjach i przy niektórych osobach)
Zaobserwowana niepłynność mówienia ma wiele aspektów ale najważniejsze jest to by zaobserwować czy na pewno jest to niepłynność:
- złożona czy prosta ( objawy się nasilają)
- niespastyczna czy spastyczna (znalezienie przyczyny) z czego niespastyczna jest zwykle prosta, zwykła bez logofobii. Spastyczna natomiast jest patologiczna często z logofobią i złożona.
- bez lękowa czy lękowa ( reakcja na niepłynność).[2]
Bibliografia:
- [1] https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%85kanie, z dnia 2.08.2015r.
- [2] http://poradnik-logopedyczny.pl/zaburzenia-mowy/rozpoznanie-i-terapia/54/jakanie-definicje-rodzaje-reackcje-fizjologiczne.html, z dnia 2.08.2015r.