Blog

Zaburzenia mowy w kontekście procesów integracji sensorycznej

Integracja sensoryczna to proces, podczas którego mózg przyjmuje, przesiewa, segreguje, rozpoznaje i interpretuje informacje ze wszystkich zmysłów, a następnie odpowiada na nie adekwatną reakcją. W procesie tym biorą udział: układ ruchowy, układ czuciowy oraz wyższe czynności umysłowe, a jego prawidłowy przebieg wpływa na takie aspekty jak: jakość ruchu, tworzenie schematu ciała, zbieranie informacji o świecie zewnętrznym i budowanie obrazu świata, rozwój wyższych funkcji ośrodkowego układu nerwowego, całościowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego.

Zaburzeniom w sferze integracji zmysłowej towarzyszy szeroki zakres objawów, pośród których zaobserwować można również zaburzenia procesu komunikacji i mowy. Ma to związek m.in. z nieprawidłową regulacją procesów ruchowych i dotykowych, a także dotyczących pozostałych zmysłów.

Objawami zaburzeń układu ruchowego wynikającymi z niewłaściwej integracji sensorycznej mogą być zaburzenia regulacji napięcia mięśniowego, zła koordynacja ruchowa czy zaburzenia dużej i małej motoryki, a więc w konsekwencji także zaburzania mowy. Nieprawidłowości w układzie propriocepcji (odpowiedzialnym za czucie ułożenia ciała) mogą przenosić się na trudności z koordynacją i planowaniem ruchów narządów artykulacyjnych. Zaburzenia w tej sferze prowadzą do dyspraksji oralnej.

Na rozwój komunikacji wpływa również rozwój czucia powierzchniowego. Dzieci nadwrażliwe dotykowo mogą mieć problemy w sferze komunikacji niewerbalnej: reagować niechęcią na dotyk, głaskanie, kołysanie, a przez to mieć zaburzone podstawy kształtowania się kontaktów rodzinnych i społecznych. Nadwrażliwość w okolicy ust może prowadzić do nietolerowania niektórych struktur i konsystencji pokarmów, a w konsekwencji do wypychania pokarmu z ust, trudności z ssaniem, a później gryzieniem i żuciem pokarmów. Brak dojrzałych ruchów gryzienia, żucia i połykania może spowodować wysklepienie się podniebienia i konieczność leczenia ortodontycznego. Niedowrażliwość smakowa przejawiać się może natomiast w postaci lizania przez dziecko rąk czy innych przedmiotów, wkładaniem do ust, gryzieniem i/lub zjadaniem niejadalnych rzeczy, obgryzaniem paznokci. Wszystkie te zaburzenia prowadzą w efekcie do problemów z artykulacją i mową. Wymowa kształtuje się bowiem na bazie ruchów języka, warg i pozostałych narządów artykulacyjnych wykształconych w procesie przyjmowania pokarmów.

Odbieranie komunikatów możliwe jest dzięki percepcji słuchowej i kojarzeniu wrażeń słuchowych przetwarzanych na komunikaty słowne. Zaburzenia w przetwarzaniu bodźców słuchowych prowadzą zatem do problemów w prawidłowym rozwoju mowy. Charakterystyczne objawy zaburzeń w tej sferze to np. trudności z rozumieniem i różnicowaniem dźwięków z otoczenia, problemy z rozumieniem poleceń złożonych, koncentracją uwagi na wypowiedziach ustnych, rozumieniem mowy w hałasie itp. W przypadku, gdy zaburzenia percepcji słuchowej uwarunkowane są dysfunkcją układu przedsionkowego obserwować możemy: niewyraźną mowę, mowę zbyt głośną lub zbyt cichą, niewłaściwą intonację, problemy z przypominaniem sobie słów, krótkotrwałą pamięć słuchowo-wzrokową, trudności w rozumieniu sekwencji poleceń, problemy w pisaniu ze słuchu, wydłużony czas reakcji na bodźce słuchowe i wzrokowe, niski próg wrażliwości na dystraktory (czyli łatwa rozpraszalność), problemy w koordynacji ruchowej oraz zaburzenia grafomotoryczne.

Zaburzenia w sferze percepcji wzrokowej prowadzą natomiast do licznych trudności w rysowaniu, pisaniu i czytaniu, a w konsekwencji w wypowiadaniu się. Jednym z zaburzeń występujących u dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej jest dysleksja rozwojowa. Dzieci te często mają trudności w posługiwaniu się ołówkiem, a na skutek zaburzeń w prawidłowym rozwoju ruchowym gałek ocznych mogą mieć problemy w nauce czytania. Czytają wolniej, gubią linię, w której czytały. Mają problemy z przepisywaniem z tablicy, opuszczają litery i wyrazy.

 

Bibliografia:

  • Borkowska Maria, Wagh Kinga: Integracja sensoryczna na co dzień. Warszawa 2010.
  • Kałużna Aleksandra: Zasady diagnostyki i terapii zaburzeń rozwoju integracji sensorycznej u dzieci. W: Neurofizjologiczne metody usprawniania dzieci z zaburzeniami rozwoju. Red. L. Sadowska. Wrocław 2004.
  • Odowska-Szlachcic Bożenna: Metoda integracji sensorycznej we wspomaganiu rozwoju mowy u dzieci z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Gdańsk 2010.
Shopping Cart