Blog

Zabawa w onomatopeje

Przedstawiamy wszystkim zainteresowanym propozycję ćwiczeń z zakresu zabaw językowych z wykorzystaniem onomatopei. Praca z onomatopejami ma za zadanie ogólną stymulację językową małych dzieci tj. od około 3 roku życia, jak również jest wręcz niezbędna w pracy z dziećmi alalicznymi (brak rozwoju mowy) oraz dziećmi, u których występują poważne opóźnienia w rozwoju mowy. Praca z onomatopejami ma za zadanie:

  • ćwiczenia mowy biernej i czynnej (rozumienia i mówienia)
  • ćwiczenia słuchu awerbalnego (różnicowanie dźwięków pochodzących z naturalnego otoczenia)
  • ćwiczenie systemu leksykalnego i formy gramatycznej wypowiedzi

Do pracy z onomatopejami należy przygotować ilustracje – wyraźne i czytelne dla dziecka.

Każdą ilustrację należy dziecku opowiedzieć łącząc z ilustracją konkretny wyraz dźwiękonaśladowczy (onomatopeję). Szczególne możliwości do opowiadania stwarzają obrazki sytuacyjne, na których dostrzec można związki przyczynowo – skutkowe między zdarzeniami (lub wyobrazić sobie te związki). Istota ćwiczeń polega na nauczeniu dziecka onomatopei oraz pobudzeniu dziecka do aktywności językowej początkowo w formie biernej ( dziecko – słucha, logopeda, rodzic, terapeuta – mówi) a następnie w formie czynnej (dziecko wypowiada onomatopeje i próbuje wg podanego wcześniej wzoru redagować własne wypowiedzi). Dla celów terapeutycznych zebraliśmy 106 onomatopei, które występują w naszym języku i ułożyliśmy je w kategorie tematyczne. Zapewne nie wyczerpują zagadnienia, ale w dużej części je realizują. Ilustracje z poszczególnych podgrup mogą być ze sobą łączone, kiedy chcemy opowiedzieć dziecku jakąś historyjkę np. o koniku:
Konik jedzie i stuka podkuwkami klap. Klap. Woźnica pogania konia, aby jechał prędzej – cmoka i wola na niego – wio! Konik jedzie szybko więc zmęczył się: parsa i rży (jak?). Kiedy konik dojechał do celu – woźnica zatrzymuje go mówiąc prr. Itd.., itp… Podobne opowiadania można tworzyć o kotku i innych zwierzątkach. Wszystko zależy od inwencji i pomysłowości osoby prowadzącej z dzieckiem zabawy z onomatopejami.

Oto wykaz onomatopei wg 6 kategorii:

  1. Odgłosy pojazdów,
  2. Odgłosy przedmiotów,
  3. Dźwięki instrumentów,
  4. Głosy ludzi,
  5. Głosy zwierząt,
  6. Dźwięki sytuacyjne.

Odgłosy pojazdów:

  1. Odpalanie starego samochodu ; trum, trum
  2. Jedzie stary samochód: brum, brum
  3. Samochód trąbi: ti- tit, pi- pip
  4. Informacja o odjeździe autobusu; drn, drn
  5. Otwieranie drzwi automatycznych w autobusie; psss
  6. Jedzie pociąg; cz,cz,cz
  7. Zatrzymanie pociągu; czszsz
  8. Straż pożarna; e-u
  9. Karetka pogotowia: i-
  10. Policja: e-o
  11. Pociąg towarowy: fu-fu
  12. Odgłosy lokomotywy; uch, buch, uf, puch
  13. lokomotywa gwiżdże: u-u-uuu
  14. Jedzie lokomotywa: tuk,tuk
  15. Płynie motorówka: dź, dź, dź
  16. Leci samolot: żżż

Odgłosy przedmiotów:

  1. Mały zegarek; cyk, cyk
  2. Dzwonek; dzyń, dzyń
  3. Dzwoneczki; deń, deń
  4. Dzwon; bim- bam
  5. Zegar ścienny: tik- tak
  6. Pracuje wiertarka: dż,dż,dż
  7. Pękł balon: trach, buch
  8. Uchodzi powietrze z balonika: sss
  9. Dzwoni budzik: dry, dry
  10. Dzwoni telefon: dryń, dryń
  11. Gwiżdże czajnik z korkiem: iiiii
  12. W czajniku gotuje się woda: szszsz
  13. Nożyce: ciach, ciach

Dźwięki instrumentów:

  1. Bębenek: bum, bum
  2. Skrzypce: li, li, li
  3. Trąbka: tra, ta, ta ta, ta
  4. Gitara: plum, plum
  5. Flet: fi, fi, fi
  6. Cymbałki: bim, bim, bim
  7. Tamburyno: sza, sza, sza

Głosy ludzi:

  1. Kichanie: a- psik
  2. Kaszel; yhy, yhy
  3. Dzieci śpiewają: la, la, la
  4. Dziecko płacze; e,e,e
  5. Śmiech chłopca: hi, hi, hi
  6. Śmiech mamy: ha, ha, ha
  7. Śmiech taty: ho, ho, ho
  8. Śmiech babci: he,he,he
  9. Śmiech dziadka: hu-hu, hu

Głosy zwierząt:

  1. Ryk słonia: yyy
  2. Kukułka: ku- ku
  3. Indyk: gul, gul
  4. Konik polny: cyt, cyt
  5. Gąska: sss, gę, gę
  6. Osa: bzz
  7. Rybka w wodzie: plum, plum
  8. Ucieka zajączek: hyc, hyc
  9. Mruczy miś: mmmm
  10. Leci trzmiel: www
  11. Grucha gołąb: gruchu, gruchu
  12. Ryczy osiołek; i-ja
  13. Kraczą wrony; kra, kra
  14. Klekocze bocian: kle, kle
  15. Gdaczą kury; ko, ko
  16. Pieje kogut: kuku-ryku
  17. Kot mruczy: mirr, mirr
  18. Kot miauczy; miau, miau
  19. Galop konia: klap, klap
  20. Koń rży: iha- ha
  21. Koń parska: prr
  22. Świnka chrumka: chrum, chrum
  23. Świnka kwiczy: kwik, kwik
  24. Krowa muczy: muuuu
  25.  Kaczka kwacze: kwa, kwa
  26. Owca beczy; beee
  27. Koza meczy: meee
  28. Pies szczeka: hau, hau
  29. Pies warczy: wrrrr
  30. Wilk wyje; a- uuu
  31. Wilk kłapie zębami; kłap, klap
  32. Ćwierkają wróble: ćwir, ćwir
  33. Odlatuje ptaszek: frr
  34. Żaba: uła- kła, kła, kum, kum, rech, rech
  35. Wąż; sss
  36. Skomli szczeniak: ńńń
  37. Kurczątko; pi,pi
  38. Sowa; uhu, uhu
  39. Lew; yhh
  40. Tukan; tuk, tuk

Dźwięki sytuacyjne:

  1. Strzelanie: pif- paf
  2. Zmarznięte ręce: chu-chu
  3. Piłka: w bramce; gol
  4. Upadek: bach, bach
  5. Kapanie wody: kap. kap
  6. Szorowanie podłogi: szuru, szuru
  7. Pranie: chlupu, chlupu
  8. Zimno: brr
  9. Rozmowa przez telefon: halo- halo
  10. Stukanie do drzwi: puk, puk
  11. Nawoływanie w lesie: hop, hop
  12. Okrzyk radości; hip, hip
  13. Usypianie dziecka: aaaa
  14. Uciszanie dziecka: ćśśś
  15. Przepędzanie kurek; a-sio
  16. Nawoływanie kur: cip, cip
  17. Wołanie kota: kici, kici, ci, ci
  18. Nawoływanie gęsi: dzicia, dzicia
  19. Zatrzymywanie konia; prr
  20. Poganianie konia: wio

Na koniec jeszcze jedna uwaga. Nie zawsze dźwięk onomatopeiczny wytworzony przez dziecko będzie identyczny z wzorcowym. Nie martwy się jednak tym. Na tym etapie pracy nie ma to aż tak wielkiego znaczenia. Pamiętajmy jednak, że nas – jako terapeutów obowiązuje bardzo poprawna wręcz przesadna artykulacja.
Udanych ćwiczeń – pożytecznych dla dziecka i atrakcyjnych zarówno dla dziecka jak i dla terapeuty – Jolanta Falana – Kozłowska.

Shopping Cart