Przeprowadzenie skutecznej terapii jąkania jest jednym z najbardziej długotrwałych procesów terapeutycznych z którymi spotyka się każdy ze specjalistów. Polega ona przede wszystkim na kształtowaniu prawidłowych umiejętności oraz nawyków towarzyszących mówieniu. Tak jak było to już wspomniane, dla uzyskania pozytywnych efektów niezbędne jest zaakceptowanie choroby przez leczonego pacjenta oraz chociażby minimalne zaangażowanie i dobra wola z jego strony. Terapia rozpoczyna się od nawiązania kontaktu z pacjentem oraz jego otoczeniem, co najczęściej przybiera formę jednego lub dwóch spotkań adaptacyjnych. Jest to o tyle istotne, że osoby dorosłe często podchodzą do niej z pewną rezerwą lub założeniem że jej efekty będą widoczne natychmiastowo, przez co gotowe są przy pierwszych niepowodzeniach zrezygnować z jej kontynuowania. Tak więc to na terapeucie spoczywa obowiązek nawiązania takiej formy kontaktu oraz zapewnienia takiej atmosfery spotkań, by nie tylko zdobyć, ale także utrzymać u pacjenta wolę leczenia przez cały czas jej trwania. Nie należy przy tym zapominać, że każdy z przypadków jest charakterystyczny, a okres leczenia może być diametralnie różny dla każdego z nich. Głównym celem do którego dąży terapeuta będzie uzyskanie stanu rozluźnienia u pacjenta oraz wypracowywanie w toku spotkań, kontrolowanego, a zarazem prawidłowego oddechu, głosu oraz mowy.
Mimo braku usystematyzowanego schematu przeprowadzania kolejnych zajęć, każde ze spotkań będzie polegało na przeprowadzaniu:
- ćwiczeń oddechowych
- ćwiczeń artykulacyjnych
- samodzielnego mówienia (pozdrowienia, zwroty okolicznościowe i grzecznościowe)
- samodzielne recytowanie wierszy
- opisywanie ilustracji, przedmiotu, sytuacji i czynności
- samodzielne czytanie ( jeżeli wiadome jest że potrafi)
- samodzielne konwersacje na różne tematy
Ważną role odgrywają rodzice lub partnerzy osób jąkających się. To oni codziennie stykają się z pacjentem więc na bieżąco mogą kontrolować, a zarazem ćwiczyć z osobą jąkającą się. Mimo, że nie są oni w stanie zastąpić profesjonalnego terapeuty, to ich udział zdecydowanie przyspiesza cały proces terapeutyczny, w szczególności na dopilnowaniu by pacjent regularnie przeprowadzał zadane mu ćwiczenia, a także zapewnieniu wsparcia w chwilach zwątpienia. Nie należy jednak dopuścić do sytuacji by osoby te zbytnio rozczulały się nad osobą jąkającą się, żeby nie tworzyć złudnej rzeczywistości dla niej. Jąkanie się nie jest końcem świata, jest to przypadłość którą w odpowiedni sposób daje się wyleczyć. Pocieszanie i litość nie idą w parze z intensywną pracą nad samym sobą i nie wpływają pozytywnie na terapię. Pacjent nie jest już bezradny wobec swej wady interesując się techniczną stroną wykonywanych zadań. Poznając logopedę pacjent nabiera entuzjazmu, nadziei na to, iż dzięki dyscyplinie przez niego wprowadzonej, jest w stanie wyleczyć się ze swojej przypadłości.
W szczególności w jej toku należy zwrócić uwagę na pracę i postępy:
- aparatu mowy
- płynność mówienia
- zaburzenia psychicznej równowagi
Mówienie to dar który ma potrzebę ciągłego ćwiczenia. Mowa to nie tylko słowa to również:
- gest
- ton głosu
- mowa ciała
- niezauważalny energetyczny przekaz
Przypomnijmy że dobry terapeuta zaczyna terapie od:
- Poznania pacjenta ( jeżeli pacjent doznaje zakłócenia w porozumiewaniu się to to już wiemy, dlatego staramy się dowiedzieć dzięki mowie poza werbalnej innych aspektów życiowych o których ta osoba nie potrafi w normalny sposób powiedzieć. Dlatego mowa ciała jest również tak ważna.)
Tak więc całość terapii można w sposób nieformalny podzielić na następujące etapy
- Nawiązywanie dobrego kontaktu ( zaufania)
- Stworzenie u pacjenta funkcji zauważania własnych sukcesów ( które zawsze pozytywnie wpłyną na dalszą terapie)
Dla dzieci ważne są ćwiczenia poprzez zabawę u osób dorosłych ważne jest opanowanie takiej wewnętrznej siły, wyśrodkowana i uporządkowana u osób jąkających się wypełnia ją nowym życiem.
Potrzeba do każdej osoby jąkającej się indywidualnego podejścia bo każdy przypadek jest inny i każda przyczyna również. Wiadome jest jedno aby zapanować nad rozwojem tej wady i pomóc w strachu przed mówieniem.
Dokonamy tego dzięki:
- zmniejszaniu problemów z oddychaniem
- niwelowanie wad artykulacyjnych
- zapobieganiu nawrotom reakcji występujących w niepłynności mówienia.
Dorośli chcąc sobie pomóc pokonać swoją wadę muszą nauczyć się:
- mówić z namysłem i powoli
- mówić nie wstydząc się tego, że się jąkają
- starać się aby podczas jąkania mówić bez wysiłku
- być odważnym i podejmować wyzwania nie stosując unikania wypowiedzi
- utrzymania kontaktu wzrokowego z rozmówcą
- wykonywać ćwiczenia artykulacyjne i oddechowe jeśli tylko zauważysz współruchy towarzyszące swojemu mówieniu jest to potrzebne do wyeliminowania niechcianych współruchów
- analizy samego siebie i odpowiedzieć sobie na pytanie jak to się ze mną dzieje że się jąkam
Nic nie da się osiągnąć bez pracy, dlatego każdy powinien pamiętać o pracy nad sobą i nad swoimi niedoskonałościami aby je zniwelować[1].
Bibliografia:
- Balejko A., Porozmawiajmy o jąkaniu się, Białystok, Orthdruk, CLASSIC Studio, 1999, s. 15-21