W przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu w dużej mierze diagnostyczna okazuje się obserwacja sposobów zabawy dziecka. Odmienne formy zabawy można zaobserwować u dzieci już na przełomie pierwszego i drugiego roku życia, kiedy powinna pojawić się manipulacja specyficzna. Wtedy to dzieci zaczynają używać przedmiotów zgodnie z ich funkcją- łyżeczki do jedzenia, młoteczka do przybijania, pisaka do rysowania. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu nie nabywają jednak tego typu umiejętności. Nadal wszystkie przedmioty traktują w podobny sposób- najchętniej rzucają nimi lub nie wykazują żadnego zainteresowania. Już w tym czasie można zaobserwować problemy z percepcją wzrokową- dzieci nie zatrzymują wzroku na przedmiotach, nie obserwują ich uważnie, mają tendencję do skupiania się na szczegółach. Brak manipulacji specyficznej może być pierwszym sygnałem zaburzeń rozwoju zabawy.
Kolejnym etapem trudności z rozwojem zabawy jest brak umiejętności zabawy tematycznej. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu często nie potrafią na przykład układać lalek do łóżeczek, karmić misia, jeździć samochodami i parkować ich do garażu. Ten etap nie może zresztą zostać osiągnięty bez rozwojowego przejścia od manipulacji niespecyficznej do specyficznej. Dziecko z tymi zaburzeniami- jeśli weźmie zabawkę do ręki, bawi się nią w dziwny sposób- na przykład ogląda szczegóły, kręci kółkiem, ustawia samochody w określonym porządku i nie pozwala przez kilka dni tego ułożenia zmienić oraz zauważa natychmiast wszystkie, minimalne nawet zmiany.Typowe jest, że dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu ciekawszy jest szczegół, element, niż całość. Wyraźnie także nie potrafią odkryć zastosowań funkcji danego przedmiotu oraz używać do zgodnie z przeznaczeniem. Naturalną konsekwencją takich kłopotów jest brak umiejętności zabawy symbolicznej.
Trudności z aktywnością właściwą zabawie dotyczą także interakcji w grupie i zabawy z rówieśnikami. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu nie rozumieją zasad panujących w grupie, dążą do kontaktu w sobie właściwy sposób lub unikają go. W sytuacji zabaw grupowych dziecko z zaburzeniami ze spektrum autyzmu szczególnie często może okazywać negatywne emocje- złość, agresję lub chęć izolacji. Dowodzi to dużych problemów z rozumieniem sytuacji społecznych, co często jest przyczyną wzrostu poziomu strachu, stresu, poczucia zagrożenia.
Bibliografia:
- Korendo M., 2010, Jak rozpoznać Zespół Aspergera? Bliżej Przedszkola
- Kruk-Lasocka J., 2003, Autyzm czy nie autyzm?, Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji, Wrocław