W okresie przedszkolnym dzieci przedstawiają swych rodziców w jak najlepszym świetle, widzą w nich same zalety. Podczas rozmów, zabaw z rówieśnikami, dzieci często przywołują ich postacie, przypisując im takie cechy, które w rzeczywistości nie istnieją, są jedynie dziecięcą fantazją. Każde dziecko chce, aby jego rodzice byli zawsze najlepsi, najmądrzejsi, dlatego też kiedy tylko nadarzy się jakaś sytuacja, np. konflikt w przedszkolu, dziecko szuka wsparcia wśród mamy i taty, bądź też informuje kolegów i koleżanki o możliwej interwencji z ich strony.
Według definicji Okonia wychowanie w przedszkolu to „system czynności wychowawców (nauczycieli, rodziców i innych osób) i wychowanków umożliwiający wychowankowi zmienianie się w pożądanym kierunku” . Nawychowanie składają się więc wszystkie czynności rodziców, nauczycieli i wychowanków, które pozwalają zmieniać się wychowankowi w określonym kierunku. Jak pisze Sujak „ Dziecko i jego rozwój traktuje się jako owoc rodziny, jej wewnętrznej biologicznej i duchowej twórczości, ponadto jej zadanie, i to zadanie odpowiedzialne”.
Najważniejsza w życiu dziecka jest rodzina, która odgrywa główną rolę w jego życiu. Rodzice przez cały czas uczestniczą w życiu swych dzieci, są pierwszym i zarazem najważniejszymi wychowawcami. Niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka jest ich wsparcie w kształtowaniu różnych sił, które rozumiane są jako zdolności. Są to takie siły jak: fizyczna, emocjonalna, intelektualna, pragmatyczna, duchowa. Siła fizyczna jest pierwszą i ostatnią siłą, którą wspiera się tak wszechstronnie w rozwoju dziecka. Od pierwszych chwil jego narodzenia rodzice obserwują dokładnie i uważnie rozwój swej pociechy. Więź, która wytwarza się wtedy między dzieckiem a rodzicami stanowi podstawę późniejszych jego relacji ze światem zewnętrznym. Kształtowanie siły emocjonalnej wymaga od rodziców zrozumienia oraz identyfikacji uczuć pozytywnych jak i negatywnych przeżywanych przez dziecko. Brak zrozumienia negatywnych emocji dzieci przez dorosłych może przyczynić się do nie nauczenia się ich odczuwania, przeżywania a także do nie radzenia sobie w ciężkich sprawach, sytuacjach. Wtedy nawet najmniejszy problem, jest ogromnym przeżyciem dla dziecka, może wywoływać u niego lęki przed pójściem do przedszkola. Rodzice muszą zrozumieć, iż oprócz nieposłuszeństwa u ich dzieci występują także inne przyczyny zachowań. Zdolność do myślenia, oraz do wykorzystywania swoich możliwości w działaniach przejawia się w sile intelektualnej. Inteligencję dziecka warunkują dwa główne czynniki są to : dziedziczność i środowisko- jest ono rozumiane jako różnego rodzaju doświadczenia, na jakie wystawiona jest jednostka z chwilą przyjścia na świat. Zaspokajanie potrzeb związanych ze sferą intelektualną dziecka, może odbywać się tylko wtedy, gdy otrzyma ono odpowiednią liczbę bodźców, pobudzających jego aktywność poznawczą. Istotną rolę odgrywa także uczestnictwo rodziców w życiu dziecka i pomoc jaką mu oferują. Od nich także zależy czy dziecko może zaspokoić potrzebę poznawania świata.
Kolejnymi siłami są – siła pragmatyczna i społeczna. Umiejętność korzystania ze środowiska w celu zaspokojenia potrzeb własnych przy uwzględnieniu potrzeb innych to siła pragmatyczna, natomiast umiejętność wchodzenia z innymi ludźmi w interakcje nazywana jest siłą społeczną. Rozwój społeczny (socjalizacja, lub uspołecznienie) rozpoczyna się już w domu rodzinnym. Objawia się on już wtedy, gdy dziecko potrafi odróżniać ludzi od rzeczy, zachowuje się inaczej wobec rzeczy. Poprzez występujące w rodzinie modele zachowań, ma ona największy wpływ na przebieg procesu socjalizacji. Również w formowaniu tych sił niezbędna i potrzebna jest rola rodziców. Powinni oni przejawiać troskę o jakość interakcji ich dziecka z innymi ludźmi. Od najmłodszych lat rodzice mają uwrażliwiać dziecko na piękno i krzywdę. Siła duchowa bowiem przejawia się poprzez szacunek do życia, oraz do Boga.
Nauczyciel w przedszkolu powinien stworzyć takie warunki wychowawcze, w których dziecko będzie mogło podejmować aktywności, oraz będzie się czuło podmiotem działań wychowawcy. Podczas jego codziennych kontaktów z dziećmi ma on za zadanie obserwować ich rozwój, dzięki czemu istnieje możliwość „ wykrywania braków, opóźnień i dysharmonii rozwojowych trudności w przyswajaniu wiedzy oraz zaburzeń zachowania”. Na nauczycielu więc spoczywa ogromna odpowiedzialność, ponieważ to on ma wykrywać ewentualne trudności, braki w rozwoju dziecka. „Nauczyciel umożliwia przeżywanie i nazywanie różnych stanów emocjonalnych. Uczy sposobów radzenia sobie z własnymi emocjami i reagowania na przejawy emocji innych ludzi, umożliwia ekspresję własnych stanów emocjonalnych dziecka w różnych formach niewerbalnych i werbalnych”. Dzięki niemu dziecko może okazywać swoje emocje, uczucia. Powinien on stworzyć takie warunki wychowawcze, w których dziecko będzie mogło podejmować różnego rodzaju aktywności, oraz będzie się czuło podmiotem działań wychowawcy.
Bardzo istotne są również zachowania niewerbalne nauczyciela, powinien je umiejętnie stosować w procesie wychowawczym. Czasem mogą być one łatwiejsze w odbiorze dla dziecka. Do zachowań tych należą: gesty, miny, sposób poruszania się, oraz kontakt fizyczny z wychowankiem. Nauczyciel wywołuje zaciekawienie dzieci, zachęca jedo poszukiwania, pobudza ich aktywność badawczą. Właściwe próby wzmacnia, a na błędnych pokazuje, iż niewszystkie działania prowadzą do znalezienia problemu. Aktywizuje on dzieci w płaszczyźnie ruchowej, percepcyjnej, werbalnej.
Najważniejszą funkcją nauczyciela, który realizuje proces wychowania w przedszkolu jest organizowanie życia dzieci. Do jego zadań należy więc aranżowanie i planowanie sytuacji wychowawczych. Nauczyciel jest również dla dzieci ich przewodnikiem a także organizatorem. Oprócz tych zadań nauczyciel ma także: organizować samodzielne doświadczenia dziecka, sterować ćwiczeniami, projektować zadania, inicjować, prowadzić dialogi i opowiadania, prowadzić pokaz i obserwację, itd.
Okres przedszkolny to czas w którym dokonują się ogromne zmiany w osobowości każdego dziecka. Zarówno rodzice jak i wychowawcy powinni zapewnić mu właściwy, niczym nieskrępowany rozwój. W okresie tym następuje wyraźny rozwój życiowych sfer: intelektualnej, emocjonalnej, społecznej. Ważne jest, aby spełniać jego potrzeby, udzielać odpowiedzi na zadawane przez niego pytania. Zadaniem rodziców i nauczycieli jest także nieustanne motywowanie dziecka, wzbudzanie jego ciekawości. Reasumując opiekunowie powinni bacznie obserwować dziecko i dokładać wszelkich starań, aby jak najlepiej się ono rozwijało.
Bibliografia
- T. Gałkowski, Jak zrozumieć swoje dziecko,Kraków 2009
- E. Jezierska-Wiejak,Wspomaganie rozwoju małego dziecka w wieku przedszkolnym- propozycje rozwiązań metodycznych [w:] Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka, red. B. Cytowska, B. Winczura, Kraków 2008
- M. Kieral-Turska, Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, Warszawa 1992
- A. Klim- Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna, Warszawa 2002