Blog

Objawy ryzyka dysleksji

Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, czyli uczniowie z dysleksją, są zazwyczaj zauważani w szkole wówczas, gdy ich niepowodzenia w nauce nasilają się. Najczęściej trudności w czytaniu (dysleksja), poprawnej pisowni (dysortografia) i dbania o właściwy poziom graficzny pisma (dysgrafia) są ostatecznie stwierdzane pod koniec okresu nauczania początkowego, kiedy okazuje się, że nie ustępują mimo zwykłych zabiegów pedagogicznych. Bardzo często o dysleksji rozwojowej orzeka się dopiero w klasach starszych. Im późniejsza diagnoza tym trudniej o wyprowadzenie dziecka z zaburzenia, bo dysleksja zdąży w pełni się rozwinąć. Dlatego omówię tu problem ryzyka dysleksji. Ryzyko dysleksji nie jest tożsame z samą dysleksją. U dziecka z ryzyka dysleksji pojawiają się pewne symptomy, które mogą sygnalizować późniejsze problemy z dysleksją.

Objawy ryzyka dysleksji można zaobserwować nie tylko w wieku przedszkolnym, ale wiele sygnałów zapowiadających ten stan pojawia się już w okresie poniemowlęcym. Wczesna wielospecjalistyczna diagnoza jest warunkiem skutecznej pomocy. Rozpoczyna ją uważna, wnikliwa obserwacja dziecka.
Dzieckiem ryzyka dysleksji jest każde dziecko pochodzące z nieprawidłowo przebiegającej ciąży i skomplikowanego porodu. Obserwacji wymagają dzieci urodzone przedwcześnie, w zamartwicy, z niską wagą urodzeniową, w złym stanie fizycznym (skala Apgar < 10, szczególnie poniżej 6 punktów). Duże prawdopodobieństwo wystąpienia dysleksji dotyczy także dzieci z rodzin, w których trudności takie jak: dysleksja rozwojowa, opóźnienie rozwoju mowy, oburęczność i leworęczność już występowały. Symptomem ryzyka dysleksji mogą być również nieprawidłowości w rozwoju psychomotorycznym.

Objawy ryzyka dysleksji :

w pierwszym roku życia: motoryka duża – opóźniony lub nietypowy rozwój ruchowy. Dzieci nie raczkują lub mało raczkują, gorzej utrzymują równowagę w postawie siedzącej i stojącej. Dzieci przejawiają minimalne dysfunkcje neurologiczne, jak. np. obniżony tonus mięśniowy, utrzymujące się pierwotne odruchy wrodzone, które powinny zaniknąć do końca pierwszego roku życia.
wiek poniemowlęcy (2-3 lata): motoryka duża – opóźniony rozwój ruchowy (dzieci mają trudności z utrzymaniem równowagi, automatyzacją chodu. Później zaczynają chodzić, biegać); motoryka mała – opóźniony rozwój motoryki rąk (dzieci są niezręczne manualnie, nieporadne w samoobsłudze, mało sprawne w zabawach manipulacyjnych (np. problemy z budowaniem z klocków); funkcje wzrokowe, koordynacja wzrokowa- ruchowa – opóźniony rozwój grafomotoryczny (dzieci nie próbują same rysować, w wieku 2 lat nie naśladują rysowania linii, w wieku 2 lat 6 miesięcy nie potrafią naśladować kierunku poziomego i pionowego, w wieku 3 lat nie potrafią narysować koła); Funkcje słuchowo – językowe – opóźnienie rozwoju mowy (dzieci później wypowiadają pierwsze słowa (1 rok życia), 2 lata – zdania proste, 3 lata – zdania złożone)
wiek przedszkolny (3-5 lat): motoryka duża – niska sprawność ruchowa (dzieci słabo biegają, mają kłopoty z utrzymaniem równowagi, z trudem uczą się jazdy na rowerku trójkołowym, hulajnodze, są niezdarne w ruchach, źle funkcjonują w zabawach ruchowych; motoryka mała – słaba sprawność ruchowa rąk, czyli problemy np. z zapinaniem małych guzików, sznurowania butów, zabaw manipulacyjnych; koordynacja wzrokowo – ruchowa – dzieci mają trudności z budowaniem z klocków, niechętnie rysują (ich rysunki są bardzo uproszczone), nieprawidłowo trzymają narzędzie piśmiennicze, za słabo albo za mocno przyciskają narzędzie piśmiennicze, nie potrafią narysować koła w wieku 3 lat, kwadratu i krzyża w wieku 4 lat, trójkąta w wieku 5 lat; funkcje wzrokowe – dzieci są nieporadne w rysowaniu, forma ich rysunków jest prymitywna, ale może być bogata treściowo, dzieci mają problemy ze składaniem obrazków z części, układaniem elementów według wzoru; funkcje słuchowo – językowe – u dzieci występuje opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowa artykulacja wielu głosek, „przekręcanie” wyrazów, zaobserwować można wydłużony okres posługiwania się neologizmami, trudności z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów, dzieci mają problem z zapamiętaniem sekwencji nazw (np. pór roku), krótkich wierszyków i piosenek oraz trudności z budowaniem wypowiedzi; opóźniony rozwój lateralizacji, zwłaszcza oburęczność, czyli brak przejawów preferencji jednej ręki; orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni: dzieci mają problem ze zrozumieniem pojęć: przed, za, obok, pod, nad oraz z rozróżnianiem stron ciała.
dzieci w wieku 6 – 7 lat: motoryka duża: obniżona sprawność ruchowa, czyli dzieci słabo biegają, skaczą, mają problemy z chodzeniem po linii, staniem na jednej nodze, z uczeniem się jazdy na nartach, łyżwach, rowerze, hulajnodze; motoryka mała: trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi, np. z zawiązywaniem sznurowadeł;, dzieci mimo ćwiczeń dalej niewłaściwie trzymają ołówek w palcach, w niewłaściwym kierunku kreślą linie pionowe (od dołu do góry) i poziomie (od prawej do lewej); koordynacja wzrokowo – ruchowa – dzieci mają problemy z rzucaniem i chwytaniem piłki, z rysowaniem szlaczków, odtworzeniu złożonych figur geometrycznych (np. rysowaniem rombu w wieku 6 – 7 lat); funkcje słuchowo – językowe: wadliwa wymowa, przekręcanie trudnych wyrazów, błędy w budowaniu wypowiedzi, dzieci mają problemy z dokonywaniem analizy i syntezy zdań, sylab, głosek, z zapamiętaniem wierszy, piosenek, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie, nazw, materiału uszeregowanego w serie i sekwencje (nazwy dni tygodnia, pór roku, sekwencji czasowej: wczoraj – dziś – jutro i sekwencji cyfr: szeregów 4 -cyfrowych; funkcje wzrokowe – dzieci mają trudności z wyróżnianiem elementów z całości i ich syntetyzowaniem w całość, z określaniem różnic między obrazkami, z odróżnianiem kształtów podobnych (np. figur geometrycznych, podobnych liter m – n, l – t – ł, lub identycznych, ale ale inaczej ułożonych na płaszczyźnie: p – b, g – d ), w lateralizacji – brak ustalenia ręki dominującej i dominującego oka; orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni – dzieci mają trudności ze wskazywaniem na sobie np. prawej i lewej ręki, oka, ucha nogi, nie potrafią określić kierunku na prawo i na lewo od siebie; orientacja w czasie – dzieci mają problemy z określeniem pory roku, dnia (rano, wieczór noc); czytanie – u dzieci obserwuje się nasilone trudności w nauce czytania, czyli czytają bardzo wolno, głównie głoskują i nie zawsze dokonują poprawnej wtórnej syntezy, bardzo często przekręcają wyrazy, nie rozumieją przeczytanego zdania; pierwsze próby pisania – dzieci często piszą litery i cyfry zwierciadlanie, często odwzorowują wyrazy, zapisując je od strony prawej do lewej.

W wieku późniejszym zaburzenia te się pogłębiają. Dzieci niechętnie uczestniczą w zabawach ruchowych i lekcjach wychowania fizycznego, mają trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem. Niechętnie rysują i piszą, zły chwyt narzędzia piśmienniczego sprawia, że ręka szybciej się męczy. Dzieci z ryzyka dysleksji mają problemy z rysowaniem szlaczków w liniaturze zeszytu, ze starannym pisaniem i wykonaniem rysunku w sposób adekwatny do wieku. Czytają albo w bardzo wolnym tempie, popełniając mało błędów albo bardzo szybko, popełniając wiele błędów. Dzieci niewłaściwie i słabo rozumieją przeczytany tekst.
Współwystępowanie wielu wymienionych objawów u dziecka pozwala przypuszczać, że mamy do czynienia z dzieckiem ryzyka dysleksji.

 

Bibliografia:

  • Bogdanowicz M. Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Wyd. Harmonia, Gdańsk 2008
Shopping Cart